DO ART Tranh sơn tường - Graffiti xuất hiện ở New York vào những năm 1970, được hiểu là “Nghệ thuật tội lỗi” và ở Việt Nam là “nghệ thuật đường phố”. Ban đầu các tác phẩm tranh đường phố được dùng bút để vẽ và sau này để có thể tung hứng trên mọi bề mặt thì bình xịt sơn được xem là hữu dụng cho loại hình nghệ thuật đặc biệt này.
(Minh họa bởi: Pichi & Avo)
Liên quan đến chủ đề tranh sơn tường hay Graffiti đã có nhiều ý kiến trái chiều nhau. Một là, dưới góc nhìn của những cá nhân hướng ngoại có nhãn quan nghệ thuật thẩm mỹ, nghệ sĩ tranh đường phố sẽ biến những bức tường vô hồn trở nên có hồn với những gam màu sống động, đường nét mềm mại, uyển chuyển. Hai là, những con người có tính hướng nội, “nghèo nàn” về cảm thụ nghệ thuật cho rằng đây là dòng tranh “kỳ quặc”, thậm chí nhìn vào họ không thể hình dung được – mang tính trừu tượng, khó hiểu bởi sự phá cách, ngẫu hứng nên họ sẽ dễ vô cảm, tỏ thái độ không quan tâm và mang nét trung tính trong cảm nhận. Ba là, những nghệ sĩ tranh tường bị bị những cá nhân tuy có am hiểu về nghệ thuật nhưng lại có định kiến về mảng tranh này vội vàng quy kết là “rảnh”, “khùng” mới làm những công việc khó hiểu mang tính “nổi loạn”, “vô công rồi nghề”, vẽ “bậy”, bôi bẩn, làm xấu những bức tường vốn đã ố vàng, hằn dấu rêu phong… Tổng hợp những ý kiến trên, chúng ta thấy rằng dòng tranh này có đủ sự khen chê và phải chăng việc khen là do trình độ học vấn, khả năng cảm thụ, tâm hồn nghệ thuật, sự rộng lượng dễ tính của mỗi người, mỗi cá nhân ? Và điều chê bai bắt nguồn từ sự khó tính, cố tình hay hữu ý không cảm nhận được sự nét đẹp tinh tế của nó?
(Minh họa bởi: Pichi & Avo)
Tuy rằng cuộc sống rất cần sự khen – chê để xã hội và con người có thể tiến bộ, phát triển hơn nhưng nếu vì một nguyên nhân chưa hợp lý nào đó chưa thấy rõ được bản chất thực sự của vấn đề đã vội vàng đưa những quan điểm, nhận thức cá nhân để quy chụp và vô tình hay hữu ý, chúng ta đã làm cho tranh sơn tường hay Graffiti có sự “ác cảm” từ khi ra đời và cho đến tận bây giờ. Những suy nghĩ có phần chủ quan, phiến diện như trên đã phần nào làm nhụt chí, “giết chết” tư duy sáng tạo nghệ thuật của những người nghệ sĩ, làm mai một dòng tranh vốn chưa đủ mạnh, chưa đủ sức lan tỏa ra cộng đồng. Và một khi bị cấm đoán, thậm chí là xử phạt thì “lãnh địa” cho dòng tranh này ngày càng bị thu hẹp dần. Dẫu biết rằng, để có những bức tranh sơn tường, đường phố độc đáo của những nghệ sĩ đích thực – tức là làm chủ yếu vì mục đích nghệ thuật chứ không mang tính vụ lợi cá nhân để được nổi tiếng, để được khen… Vì ngoài việc tự lo chi phí để thực hiện tranh sơn tường, người nghệ sĩ làm cái điều những tưởng “vô công rồi nghề” này còn mất khá nhiều thời gian để chăm chút, tỷ mỷ, hết sức công phu nhưng mong muốn của họ thì lại đơn giản vô cùng chỉ là để “biến” các bức tường vốn đơn điệu, bạc màu, hoen ố, tẻ nhạt, lạc lõng trở nên sống động, vui tươi, thổi vào đời sống tâm hồn của những cư dân trong những con đường, phố hẻm một luồng “sinh khí” mới, thêm chút thi vị, dạt dào cảm xúc để yêu đời hơn.
(Minh họa bởi: Pichi & Avo)
Tuy nhiên cũng cần lưu ý một điều là cũng không thể đặt nghệ thuật lên hàng đầu nếu nó làm ảnh hưởng đến sự sinh hoạt chung của cộng đồng và ở khía cạnh khác, chúng ta – những người được thụ hưởng những sản phẩm của nghệ thuật đường phố nên có ý thức hơn nữa trong việc giữ gìn, bảo vệ lợi ích chung và có thái độ cư xử, hành động thực sự có văn hóa khi thụ hưởng những giá trị tinh thần ấy (chẳng hạn: không xả rác, đỗ đậu xe cản trở giao thông, trò chuyện ồn ào… trên các tuyến đường, khu phố có tranh sơn tường vì sẽ gây phiền phức cho những người xung quanh và là điều không nên khi thụ hưởng giá trị nghệ thuật mang tính công cộng).
(Minh họa bởi: Pichi & Avo)
Cuộc sống này là muôn màu, muôn vẻ và như dân gian có câu: “chín người mười ý”, ai cũng có quyền bình luận, phán xét nhưng nên chăng mỗi người trong chúng ta cần rộng lượng hay có suy nghĩ mang tính tích cực hơn để dòng tranh sơn tường - Graffiti, tranh đường phố vẫn có thể tồn tại, phục vụ cộng đồng, xã hội như một loại hình nghệ thuật công chúng.
