Ánh sáng đô thành

( 26-03-2018 - 11:30 PM ) - Lượt xem: 4110

 DO ART  Bước vào thế kỉ 20, các đô thị tiếp tục mở rộng chóng mặt – và số họa sĩ chọn đời sống đô thị làm đối tượng sáng tác cũng tăng nhanh. Nhưng phong cách của họ rất khác biệt – từ góc nhìn Lập thể dịch chuyển không ngừng đến sự chính xác tuyệt đối xem ra rất phù hợp với kỉ nguyên cơ giới mới mẻ.

 

Sống đời thành thị

Họa sĩ người Pháp Robert Delaunay sống ở Paris và sáng tác rất nhiều tranh về thành phố này. Ông thường chủ tâm đưa vào tranh những biểu tượng của thời đại tân kì sôi nổi, ví dụ như chiếc máy bay, chỉ mới được phát minh vài năm trước đó, hoặc tháp Eiffel, vốn là tòa tháp cao nhất thế giới thời bấy giờ. Bức Tòa tháp đỏ mô tả tháp Eiffel kệt cứng giữa những khu nhà ở, những khối nhà cao tầng ban đầu chẳng mấy sẽ trở thành hiện đại. Trên thực tế, đây giống một tập hợp nhiều góc nhìn hơn là một cảnh tượng duy nhất. Delaunay sử dụng góc nhìn đa diện để người xem có cảm giác như thể đang thực sự chuyển động, bị cuốn vào tốc độ và nhịp hối hả của thành phố. 

 

Tòa tháp đỏ (The Red Tower, 1911-12), của Robert Delaunay; sơn dầu trên toan, 163 x 130 cm. Những góc nhìn dịch chuyển gây cho ta cảm giác chóng mặt vì độ cao.

 

Kẹt giữa đám đông

Khi thành phố mọc lên, dân cư tụ tập trên đường phố cũng tăng theo. Họa sĩ, văn sĩ người Anh Percy Wyndham Lewwis rất hứng thú với hành vi của đám đông và ảnh hưởng của họ tới chính trị. Trong bức Đám đông, ông mô tả những nhóm người hình thù như cái que, tụ tập trong một mê cung đường phố kẹp giữa nhuwngxtoaf nhà góc cạnh. Họ có vẻ được dẫn dắt bởi những người mang cờ cộng sản. Ngoài ra, ta còn thấy lá cờ ba sắc của nước Pháp ở một góc đường. Phải chăng khung cảnh có ý gợi lên nỗi phấn khích – hay đe dọa – về những cuộc biểu tình chính trị quy mô lớn sắp sửa nổ ra?

 

Đám đông (The Crowd, 1914-15) của Percy Wyndham Lewwis; sơn dầu và chì trên toan, 201 x 154 cm. Bức họa này đôi khi còn có tên là Cuộc cách mạng (Revolution).

 

Một cú nổ tung

Percy Wyndham Lewwis góp phần sáng lập một trào lưu mới được gọi là Lốc xoáy, ca tụng cuộc sống hiện đại, máy móc và đô thị. Các nghệ sĩ nhóm Lốc xoáy xuất bản một tạp chí tên là Nổ tung (Blast) nhằm công khai những ý tưởng của họ. Trong đó, họ đòi hỏi những thay đổi mạnh mẽ , thậm chí hung bạo trong văn hóa Anh quốc, đe dọa thổi bay những gì có vẻ lỗi thời.

 

New York, New York

 

Tòa nhà Radiator – Đêm, New York (Radiator Building – Night, New York, 1927) của Georgia O’Keeffe; sơn dầu trên toàn, 122 x 76 cm. Có thể nhìn thấy từ Stieglitz trên biển đèn neon đỏ. Đó là tên chồng của tác giả (Albert Stieglitz), một nhiếp ảnh gia nổi tiếng, đồng thời là nhà môi giới nghệ thuật.

 

Cảnh sắc New York đầy hứng khởi này là tác phẩm của họa sĩ Mỹ Georgia O’Keeffe. Bức tranh mô tả cao ốc Radiator 22 tầng, vừa xây cách đó 3 năm, đến tận ngày nay vẫn là một biểu tượng của thành phố. Tòa nhà xây bằng gạch đen, diềm vàng. Nhưng O’Keeffe cho thấy khi đêm xuống, nó biến thành những đường nét gọn gàng của ánh sáng và bóng tối, với những cửa sổ sáng rỡ và đèn rọi trên đỉnh, cả khung cảnh không có lấy một bóng người.

 

Bức tranh là tập hợp những đường thẳng sắc nét và hình khối nuột nà. Kể cả làn khói  ở bên phải cũng có viền sắc gọn. O’Keeffe thích vẽ cảnh thực, nhưng bà tập trung vào hình khối đến độ tác phẩm của bà gần như biến thành trừu tượng, truyền tải đồng thời cả cảm xúc lẫn ngoại cảnh. O’Keeffe là một trong những tên tuổi tiên phong của nghệ thuật trừu tượng Mỹ. Bà nói: “Không thể vẽ New York như ta thấy, mà chỉ như ta cảm nhận”. Ở đây, cái ta cảm nhận được là một vẻ đẹp uy nghi nhưng hơi lạnh lùng và có phần hăm dọa.

 

Bức ảnh trên là cảnh New York ngày nay nhìn từ trên cao xuống. Ngắm nhìn, ta mới thấy O’Keeffe đã mô tả ánh đèn những tòa tháp cao tầng trong thành phố sống động đến thế nào.

 

Đến với Nghệ Thuật - Rosie Dickins

Vũ Hiển & Phạm Quỳnh Châu dịch

Nghệ thuật khác

Giả mạo

Nghệ thuật luôn là thứ đắt đỏ. Những bức tranh nổi tiếng thường có giá hàng triệu đôla, những tên tuổi như Vincent van Gogh đóng góp khá nhiều vào loạt tác phẩm đắt giá...

Tiếng tăm và tiền tài

Các tác phẩm nghệ thuật thường được bán với mức giá ngất ngưởng, một sự thể khiến nhiều người thấy khó hiểu, thậm chí là tức giận. Lí giải chuyện này thật phức tạp. Nghệ thuật...

Bảo quản tranh

Hầu như mọi thứ đều hư hại dần theo thời gian, tranh cũng không là ngoại lệ. Chất liệu làm nên tranh có thể cong vênh, nứt rạn và thôi màu, biến đổi hoàn toàn bức tranh, thậm chí...

Chất liệu của nghệ sĩ

Chất liệu và kĩ thuật của giới họa sĩ đã thay đổi ghê gớm qua từng thế kỉ, từ những màu sắc phải kì công tự chế đến những màu sơn hiện đại bóp phẳng ra từ tuýp. Phần này sẽ...

Ta với ta

Chân dung tự họa phổ biến trong giới nghệ sĩ ít nhất đã 500 năm nay, từ khi những tấm gương loại tốt ra đời. Nhưng hiện giờ, khi nhiếp ảnh chân dung quá phổ biến, họ không còn quan tâm đến chuyện...

Chụp ảnh

Nhiều người băn khoăn liệu nhiếp ảnh có thực sự là nghệ thuật không, một phần vì nó phụ thuộc vào những quy trình hóa học hơn là kĩ thuật dùng cọ vẽ. Nhưng ảnh vẫn cần được sáng...

Quan hệ kiểu mẫu

Theo một số nghệ sĩ và phê bình gia, đặc biệt là những nhà hoạt động nữ quyền, vai trò của phụ nữ trong nghệ thuật đã trở thành một vấn đề chính trị phiền toái và bị tảng...

Những góc nhìn tôn giáo

Mặc dù nhiều nghệ sĩ sử dụng chất liệu và kĩ thuật chư từng xuất hiện trước đây, tác phẩm của họ vẫn thường khai thác những chủ đề từ quá khứ. Từ khoảng thế kỉ thứ 5, Cơ Đốc Giáo đã...

Bên ngoài phòng trưng bày

Nhiều tác phẩm nghệ thuật hiện đại lôi nghệ thuật ra khỏi phòng triển lãm, đến những nơi mà bình thường ta không nghĩ tới – từ nông thôn xa xôi hẻo lánh đến phố xá đông...

Vật chất tối lạnh

Tác phẩm sắp đặt Vật chất tối lạnh của nghệ sĩ người Anh Cornelia Parker là một đống những mảnh vụn treo lơ lửng bằng dây trong suốt giữa căn phòng tối. Một bóng đèn độc nhất chiếu sáng ở chính...

Vượt ngoài khuôn khổ

Với nhiều nghệ sĩ những năm 1960-70, điêu khắc và hội họa truyền thống trở nên quá hạn chế. Họ muốn làm ra những tác phẩm có thể mở rộng biên giới của khái niệm nghệ thuật – và...

Những gương mặt nổi tiếng

Pop art lấy rất nhiều chất liệu từ văn hóa đại chúng, vì thế không ngạc nhiên khi nó thường giới thiệu những gương mặt nổi tiếng từ phim ảnh và nhạc pop. Nhưng mối quan hệ giữa nghệ sĩ và ngôi...

Vệt tóe lớn

Bức Vệt tóe lớn nắm bắt khoảnh khắc một người nhảy xuống bể bơi xanh ngắt dưới bầu trời lung linh màu lam ngọc. Cảm hứng vẽ nên nhiều bức tranh đầy màu sắc và lí tưởng về cuộc sống...

Nghệ thuật đại chúng

Kỉ nguyên hậu chiến chứng kiến sự bùng nổ của hàng hóa sản xuất hàng loạt và giải trí đại chúng. Điều này khơi dậy một nền văn hóa mới được đại chúng (pop-culture). Nhiều nghệ...

Ngoài phố

Khi thế kỉ 20 dần trôi đi, cách nhìn của người ta về thành thị đã thay đổi. Nỗi hào hứng ban đầu của những nhóm như Vị lai đã bị dập tắt sau cuộc suy thoái kinh tế và hậu quả của...

Định hình

Trong những năm 1930-40, một loại hình điêu khắc mới nổi lên ở Châu Âu. Đi tiên phong trong phong cách này là hai nghệ sĩ trẻ người Anh: Henry Moore và Barbara Hepwworth. Họ tạo nên những tác...

New York, New York

Vào những năm  1940-50, một nhóm họa sĩ New York bắt đầu gặt hái danh tiếng khắp thế giới nhờ một loại hình nghệ thuật mới, gọi là Biểu tượng Trừu tượng. Điểm chung gắn kết họ không phải một phong...

Thời hậu chiến

Thế chiến 2 chứng kiến rất nhiều điều khủng khiếp, từ giao tranh khốc liệt và dội bom dân thường cho đến tàn sát có hệ thống hàng triệu người trong các trại tập trung Quốc xã. Kinh hoàng và...

Sức mạnh của sự thuyết phục

Suốt một thời gian dài, nghệ sĩ và chính quyền sử dụng nghệ thuật như một hình thức phản kháng hoặc tuyên truyền, cố gắng nhào nặn tư tưởng của con người. Những hình ảnh có sức thuyết...

Xây dựng tương lai

Nhiều quốc gia cần tái thiết sau những hỗn loạn và tàn phá của Thế chiến 1. Trong những năm tiếp đó, số đông nghệ sĩ bắt đầu quan tâm đến kiến trúc và thiết kế. Kết hợp nghệ thuật với...