Mưa, hơi nước và tốc độ

( 19-03-2018 - 11:52 PM ) - Lượt xem: 3515

 DO ART  Năm 1844, nghệ sĩ người Anh Joseph Turner triển lãm bức tranh vẽ đoàn tàu chạy bằng hơi nước đang băng qua sông dưới trời giông bão. Thời điểm đó, đây là chủ đề hiện đại gây sửng sốt – đoàn tàu chở khách đầu tiên chỉ mới vận hành chưa đầy 20 năm trước. Phong cách vẽ của tranh cũng rất mới, mờ ảo và đậm chất Ấn tượng chủ nghĩa, khiến công chúng xôn xao khi tranh được đem trưng bày.

 

Tên: Mưa, hơi nước và tốc độ - Đường sắt Great Western (Rain, Steam and Speed – The Great Western Railway)

Niên đại: Trước 1844

Tác giả: Joseph Mallord William Turner

Chất liệu: Sơn dầu trên toan

Kích thước: 91 x 122 cm

 

Những góc khác nhau

Turner thận trọng tạo ra tương phản cũ và mới. Trong tranh, đoàn tàu đang hối hả băng qua cây cầu đường sắt hiện đại. Phía bên trái là một cây cầu bộ hành cũ. Turner đã dùng luật xa gần để nhấn mạnh khác biệt giữa hai cây cầu. Hãy so sánh những đường thẳng trong giản đồ bên phải. Cây cầu cũ gần như vắt ngang qua bức họa, còn đoàn tàu và cây cầu mới được vẽ ở góc mở lớn hơn, tạo cảm giác như thể tàu đang lao thẳng về phía người xem.

 

 

Vùn vụt lao đến

Dù rất khó để phân định các chi tiết, tranh của Turner vẫn gây ấn tượng mạnh mẽ về đoàn tàu đang lao sầm sập về phía trước. Quá ấn tượng, một nhà văn thế kỉ 19 từng viết: “Kìa, đoàn tàu đang tới… với vận tốc thực sự những 50 dặm một giờ, tốt nhất là độc giả nên rảo chân đến mà xem, kẻo tàu sẽ lao vụt ra khỏi bức họa, và biến mất… xuyên qua bức tường đối diện”.

 

Trời giông tố

Turner nổi tiếng vẽ cảnh trời mây kịch tính và các hiệu ứng của khí quyển. Ông đặt đoàn tàu tương phản với bối cảnh mờ ảo của mây và mưa giăng, tạo ra từ những vệt sơn trắng quét ngang bề mặt bức họa. Một nhà phê bình đã bác bỏ kiểu hiệu ứng này, cho rằng nó chỉ như “bọt xà phòng và nước vôi”. Nhưng đây vẫn là một phương thức tuyệt vời để diễn tả sức mạnh của cơn mưa giông.

 

Yêu và ghét

Turner thích đi lại bằng xe lửa, bức Mưa, hơi nước và tốc độ dường như là lời tán dương những chuyến đi ấy. Nhưng không phải lúc nào ông cũng vẽ về kỉ nguyên hơi nước dưới góc nhìn tích cực. Bức Chiến hạm Temeraire được vẽ trước đó chỉ 5 năm, lại có vẻ ngập tràn hoài niệm quá khứ. Bức chân họa mô tả cảnh con tàu kéo đang lai dắt con thuyền cũ đi tháo dỡ. Cảnh mặt trời lặn gợi lên cảm giác về kết thúc và mất mát. Đường nét cao lớn, thanh nhã của chiếc thuyền cũ tương phản hoàn toàn với tàu kéo to bè hiện đại, đang nhả khói.

 

Chiến hạm Temeraire được kéo về bến đậu cuối để tháo dỡ (The ‘Fighting Temeraire’ Tugged to her Last Berth to be Broken up, 1838-39) của J.M.W.Turner; sơn dầu trên toan, 91 x 122 cm.

 

Những nét hoàn thiện

Turner vẽ cực nhanh. Thời đó, thông thường, các nghệ sĩ chỉ có rất ít thời gian để sửa sang và tô điểm khi mang tác phẩm đi triển lãm. Turner sẽ trình lên các bức họa chưa hoàn chỉnh và sau đó hoàn thiện tranh tại chỗ, trước sự ngưỡng mộ của khán giả. Ông có thể thay đổi oàn bộ khung cảnh chỉ bằng những nét bút với sắc màu rực rỡ, khiến cho các bức họa kế bên bỗng trở nên lu mờ và kém lôi cuốn. Nghệ sĩ John Constable đã có lần chứng kiến Turner điểm thêm vào tranh một mảng đỏ, khiến nó nổi bật hơn hẳn gam đỏ trên bức tranh của ông treo ngay bên cạnh. Constable đã thốt lên đầy thán phục: “Ông ấy đến đây để nã một cú đại bác!”

 

Tự họa (Self Portrait, khoảng 1799) của J.M.W. Turner; sơn dầu trên toan, 74 x 58 cm. Tranh khắc họa Turner ở lứa tuổi đôi mươi – trẻ như thế, nhưng ông đã là một họa sĩ thành công.

 

 

Đến với Nghệ Thuật - Rosie Dickins

Vũ Hiển & Phạm Quỳnh Châu dịch

 

Nghệ thuật khác

Giả mạo

Nghệ thuật luôn là thứ đắt đỏ. Những bức tranh nổi tiếng thường có giá hàng triệu đôla, những tên tuổi như Vincent van Gogh đóng góp khá nhiều vào loạt tác phẩm đắt giá...

Tiếng tăm và tiền tài

Các tác phẩm nghệ thuật thường được bán với mức giá ngất ngưởng, một sự thể khiến nhiều người thấy khó hiểu, thậm chí là tức giận. Lí giải chuyện này thật phức tạp. Nghệ thuật...

Bảo quản tranh

Hầu như mọi thứ đều hư hại dần theo thời gian, tranh cũng không là ngoại lệ. Chất liệu làm nên tranh có thể cong vênh, nứt rạn và thôi màu, biến đổi hoàn toàn bức tranh, thậm chí...

Chất liệu của nghệ sĩ

Chất liệu và kĩ thuật của giới họa sĩ đã thay đổi ghê gớm qua từng thế kỉ, từ những màu sắc phải kì công tự chế đến những màu sơn hiện đại bóp phẳng ra từ tuýp. Phần này sẽ...

Ta với ta

Chân dung tự họa phổ biến trong giới nghệ sĩ ít nhất đã 500 năm nay, từ khi những tấm gương loại tốt ra đời. Nhưng hiện giờ, khi nhiếp ảnh chân dung quá phổ biến, họ không còn quan tâm đến chuyện...

Chụp ảnh

Nhiều người băn khoăn liệu nhiếp ảnh có thực sự là nghệ thuật không, một phần vì nó phụ thuộc vào những quy trình hóa học hơn là kĩ thuật dùng cọ vẽ. Nhưng ảnh vẫn cần được sáng...

Quan hệ kiểu mẫu

Theo một số nghệ sĩ và phê bình gia, đặc biệt là những nhà hoạt động nữ quyền, vai trò của phụ nữ trong nghệ thuật đã trở thành một vấn đề chính trị phiền toái và bị tảng...

Những góc nhìn tôn giáo

Mặc dù nhiều nghệ sĩ sử dụng chất liệu và kĩ thuật chư từng xuất hiện trước đây, tác phẩm của họ vẫn thường khai thác những chủ đề từ quá khứ. Từ khoảng thế kỉ thứ 5, Cơ Đốc Giáo đã...

Bên ngoài phòng trưng bày

Nhiều tác phẩm nghệ thuật hiện đại lôi nghệ thuật ra khỏi phòng triển lãm, đến những nơi mà bình thường ta không nghĩ tới – từ nông thôn xa xôi hẻo lánh đến phố xá đông...

Vật chất tối lạnh

Tác phẩm sắp đặt Vật chất tối lạnh của nghệ sĩ người Anh Cornelia Parker là một đống những mảnh vụn treo lơ lửng bằng dây trong suốt giữa căn phòng tối. Một bóng đèn độc nhất chiếu sáng ở chính...

Vượt ngoài khuôn khổ

Với nhiều nghệ sĩ những năm 1960-70, điêu khắc và hội họa truyền thống trở nên quá hạn chế. Họ muốn làm ra những tác phẩm có thể mở rộng biên giới của khái niệm nghệ thuật – và...

Những gương mặt nổi tiếng

Pop art lấy rất nhiều chất liệu từ văn hóa đại chúng, vì thế không ngạc nhiên khi nó thường giới thiệu những gương mặt nổi tiếng từ phim ảnh và nhạc pop. Nhưng mối quan hệ giữa nghệ sĩ và ngôi...

Vệt tóe lớn

Bức Vệt tóe lớn nắm bắt khoảnh khắc một người nhảy xuống bể bơi xanh ngắt dưới bầu trời lung linh màu lam ngọc. Cảm hứng vẽ nên nhiều bức tranh đầy màu sắc và lí tưởng về cuộc sống...

Nghệ thuật đại chúng

Kỉ nguyên hậu chiến chứng kiến sự bùng nổ của hàng hóa sản xuất hàng loạt và giải trí đại chúng. Điều này khơi dậy một nền văn hóa mới được đại chúng (pop-culture). Nhiều nghệ...

Ngoài phố

Khi thế kỉ 20 dần trôi đi, cách nhìn của người ta về thành thị đã thay đổi. Nỗi hào hứng ban đầu của những nhóm như Vị lai đã bị dập tắt sau cuộc suy thoái kinh tế và hậu quả của...

Định hình

Trong những năm 1930-40, một loại hình điêu khắc mới nổi lên ở Châu Âu. Đi tiên phong trong phong cách này là hai nghệ sĩ trẻ người Anh: Henry Moore và Barbara Hepwworth. Họ tạo nên những tác...

New York, New York

Vào những năm  1940-50, một nhóm họa sĩ New York bắt đầu gặt hái danh tiếng khắp thế giới nhờ một loại hình nghệ thuật mới, gọi là Biểu tượng Trừu tượng. Điểm chung gắn kết họ không phải một phong...

Thời hậu chiến

Thế chiến 2 chứng kiến rất nhiều điều khủng khiếp, từ giao tranh khốc liệt và dội bom dân thường cho đến tàn sát có hệ thống hàng triệu người trong các trại tập trung Quốc xã. Kinh hoàng và...

Sức mạnh của sự thuyết phục

Suốt một thời gian dài, nghệ sĩ và chính quyền sử dụng nghệ thuật như một hình thức phản kháng hoặc tuyên truyền, cố gắng nhào nặn tư tưởng của con người. Những hình ảnh có sức thuyết...

Xây dựng tương lai

Nhiều quốc gia cần tái thiết sau những hỗn loạn và tàn phá của Thế chiến 1. Trong những năm tiếp đó, số đông nghệ sĩ bắt đầu quan tâm đến kiến trúc và thiết kế. Kết hợp nghệ thuật với...