( 23-04-2018 - 10:56 PM ) - Lượt xem: 3315
Đà điểu khiêu vũ trong bộ phim Fantasia của Walt Disney (Dancing Ostriches from Walt Disney’s Fantasia, 1995) của họa sĩ gốc Bồ Đào Nha Paula Rego; phấn màu trên giấy dán, khung nhôm, 150 x 150 cm. Bức tranh lấy cảm hứng từ đàn đà điểu trong phim hoạt hình tương tự như hình minh họa dưới đây.
Paula Rego thường vẽ tranh dựa trên các câu chuyện, đặc biệt là những truyện có nhân vật nữ mạnh mẽ. Ở đây, Rego vẽ ba người đàn bà mặc trang phục ba lê với tư thế lấy từ phim Fantasia của Walt Disney. Các họa sĩ ở hãng Disney phác họa các vũ công người thật, rồi mới dựng thành đà điểu. Rego làm ngược lại: biến lũ chim thành hình hài phụ nữ. Bà nói: “Tôi luôn muốn đảo lộn mọi thứ, để lật đổ trật tự cũ”.
Dẫu vậy, thật ngạc nhiên là những người đàn bà trong tranh của Rego thực ra không khiêu vũ. Hai người tì lên mấy tấm nệm, còn người thứ ba xốc lại váy. Dù có đủ ruy băng và váy xòe, trông họ không giống vũ công ba lee cho lắm – cơ thể họ nặng nề và quá tuổi. Nhưng bức tranh không hẳn nhắm vào chủ đề ba lê, mà nói về bản thân những người phụ nữ, cùng mâu thuẫn giữa những mơ mộng và cơ thể đang già đi của họ.
Nghệ sĩ Mỹ Barbara Kruger bắt đầu sự nghiệp với việc thiết kế tạp chí và thường sử dụng tranh ảnh đăng tạp chí vào tác phẩm của mình, kết hợp với những cụm từ ngắn và kêu. Ý định của bà là thách thức quan niệm của mọi người về quyền lực và căn tính. Bà thổ lộ mình sáng tác với tranh ảnh và từ ngữ vì chúng “có khả năng xác định ta là ai”.
Tác phẩm Cái nhìn của anh dừng lại bên cạnh khuôn mặt tôi là một bức ảnh đen trắng chân phương, chụp đầu của một người đàn bà, được điêu khắc theo phong cách khá cổ điển. Khuôn mặt nàng e lệ xoay nghiêng. Nhưng hàng chữ bên trái như thể nàng đang lên tiếng kết tội người xem không nhìn vượt qua bề ngoài/ bên cạnh khuôn mặt của nàng. Kruger muốn minh họa cho một quan điểm nam nữ bình quyền: nghệ thuật Cổ điển chỉ thể hiện người phụ nữ như đối tượng bị ngắm, hơn là chủ thể ngắm nhìn.
Tác phẩm Không đề: Cái nhìn của anh dừng lại bên cạnh khuôn mặt tôi (Your Gaze Hits the Side of My Face), 1981. Của Barbara Kruger; in thạch bản, 140 x 104 cm. Để ý cách Kruger sử dụng từ ngữ như khẩu hiệu và ảnh chụp kiểu cách để tạo nên một tác phẩm rất gần với hình ảnh quảng cáo.
Có rất nhiều người ủng hộ quan điểm nữ quyền chỉ trích các nghệ thuật trong quá khứ, đặc biệt là những tác phẩm thể hiện phụ nữ khỏa thân, như bức người cung nữ (Odalisque) của Ingres – danh họa Pháp thế kỉ 19. Đó là một bức tranh đẹp, nhưng yếu tố chính trị đằng sau nó có lẽ không quyến rũ cho lắm. Odalisque chỉ là tì nữ, cô gái trong tranh được khắc họa ở vị thế yếu đuối, phục tùng. Có lẽ nàng được vẽ để hấp dẫn khán giả nam giới. Gần hai thế kỉ sau đó, bức họa của Ingres xuất hiện theo một cách rất khác, trên tấm áp phích do nhóm Guerilla Girls (Nữ du kích) thiết kế. Họ là một nhóm nghệ sĩ nữ ẩn danh, chuyên vận động chính trị. Tấm áp phích so sánh số lượng tác phẩm mẫu nữ khỏa thân với số lượng tác phẩm của nghệ sĩ nữ tại Bảo tàng Metropolitan danh giá ở New York. Nhóm Guerilla Girls muốn lôi kéo sự chú ý tới cái họ coi là định kiến bất công (tuy có thể chỉ là vô thức) trong thế giới nghệ thuật, nơi phần lớn phê bình gia và giám tuyển là nam giới.
Người cung nữ (Odalisque, 1814) của Jean – Auguste – Dominique Ingres; sơn dầu trên toan, 91 x 162 cm. Bức tranh trưng bày tại Bảo tàng Louvre, Paris.
Phụ nữ có cần…(Do women…, 1989) của nhóm Guerilla Girls; áp phích. Tác phẩm dành tặng Quỹ Nghệ thuật Công cộng ở New York – nhưng tổ chức này đã từ chối trưng bày.
* Nội dung trên tác phẩm: Phụ nữ có cần khỏa thân để được xuất hiện ở Bảo tàng Metropolitan? Chưa tới 5% nghệ sĩ được trưng bày trong các hạng mục Nghệ thuật Hiện đại là nữ giới, nhưng có tới 85% hình ảnh khỏa thân là mẫu nữ.
Đến với Nghệ Thuật - Rosie Dickins
Vũ Hiển & Phạm Quỳnh Châu dịch
Nghệ thuật luôn là thứ đắt đỏ. Những bức tranh nổi tiếng thường có giá hàng triệu đôla, những tên tuổi như Vincent van Gogh đóng góp khá nhiều vào loạt tác phẩm đắt giá...
Các tác phẩm nghệ thuật thường được bán với mức giá ngất ngưởng, một sự thể khiến nhiều người thấy khó hiểu, thậm chí là tức giận. Lí giải chuyện này thật phức tạp. Nghệ thuật...
Hầu như mọi thứ đều hư hại dần theo thời gian, tranh cũng không là ngoại lệ. Chất liệu làm nên tranh có thể cong vênh, nứt rạn và thôi màu, biến đổi hoàn toàn bức tranh, thậm chí...
Chất liệu và kĩ thuật của giới họa sĩ đã thay đổi ghê gớm qua từng thế kỉ, từ những màu sắc phải kì công tự chế đến những màu sơn hiện đại bóp phẳng ra từ tuýp. Phần này sẽ...
Chân dung tự họa phổ biến trong giới nghệ sĩ ít nhất đã 500 năm nay, từ khi những tấm gương loại tốt ra đời. Nhưng hiện giờ, khi nhiếp ảnh chân dung quá phổ biến, họ không còn quan tâm đến chuyện...
Nhiều người băn khoăn liệu nhiếp ảnh có thực sự là nghệ thuật không, một phần vì nó phụ thuộc vào những quy trình hóa học hơn là kĩ thuật dùng cọ vẽ. Nhưng ảnh vẫn cần được sáng...
Mặc dù nhiều nghệ sĩ sử dụng chất liệu và kĩ thuật chư từng xuất hiện trước đây, tác phẩm của họ vẫn thường khai thác những chủ đề từ quá khứ. Từ khoảng thế kỉ thứ 5, Cơ Đốc Giáo đã...
Nhiều tác phẩm nghệ thuật hiện đại lôi nghệ thuật ra khỏi phòng triển lãm, đến những nơi mà bình thường ta không nghĩ tới – từ nông thôn xa xôi hẻo lánh đến phố xá đông...
Tác phẩm sắp đặt Vật chất tối lạnh của nghệ sĩ người Anh Cornelia Parker là một đống những mảnh vụn treo lơ lửng bằng dây trong suốt giữa căn phòng tối. Một bóng đèn độc nhất chiếu sáng ở chính...
Với nhiều nghệ sĩ những năm 1960-70, điêu khắc và hội họa truyền thống trở nên quá hạn chế. Họ muốn làm ra những tác phẩm có thể mở rộng biên giới của khái niệm nghệ thuật – và...
Pop art lấy rất nhiều chất liệu từ văn hóa đại chúng, vì thế không ngạc nhiên khi nó thường giới thiệu những gương mặt nổi tiếng từ phim ảnh và nhạc pop. Nhưng mối quan hệ giữa nghệ sĩ và ngôi...
Bức Vệt tóe lớn nắm bắt khoảnh khắc một người nhảy xuống bể bơi xanh ngắt dưới bầu trời lung linh màu lam ngọc. Cảm hứng vẽ nên nhiều bức tranh đầy màu sắc và lí tưởng về cuộc sống...
Kỉ nguyên hậu chiến chứng kiến sự bùng nổ của hàng hóa sản xuất hàng loạt và giải trí đại chúng. Điều này khơi dậy một nền văn hóa mới được đại chúng (pop-culture). Nhiều nghệ...
Khi thế kỉ 20 dần trôi đi, cách nhìn của người ta về thành thị đã thay đổi. Nỗi hào hứng ban đầu của những nhóm như Vị lai đã bị dập tắt sau cuộc suy thoái kinh tế và hậu quả của...
Trong những năm 1930-40, một loại hình điêu khắc mới nổi lên ở Châu Âu. Đi tiên phong trong phong cách này là hai nghệ sĩ trẻ người Anh: Henry Moore và Barbara Hepwworth. Họ tạo nên những tác...
Vào những năm 1940-50, một nhóm họa sĩ New York bắt đầu gặt hái danh tiếng khắp thế giới nhờ một loại hình nghệ thuật mới, gọi là Biểu tượng Trừu tượng. Điểm chung gắn kết họ không phải một phong...
Thế chiến 2 chứng kiến rất nhiều điều khủng khiếp, từ giao tranh khốc liệt và dội bom dân thường cho đến tàn sát có hệ thống hàng triệu người trong các trại tập trung Quốc xã. Kinh hoàng và...
Suốt một thời gian dài, nghệ sĩ và chính quyền sử dụng nghệ thuật như một hình thức phản kháng hoặc tuyên truyền, cố gắng nhào nặn tư tưởng của con người. Những hình ảnh có sức thuyết...
Nhiều quốc gia cần tái thiết sau những hỗn loạn và tàn phá của Thế chiến 1. Trong những năm tiếp đó, số đông nghệ sĩ bắt đầu quan tâm đến kiến trúc và thiết kế. Kết hợp nghệ thuật với...
Thời hậu chiến ở Paris, một nhóm họa sĩ và văn sĩ, đứng đầu là nhà thơ Andre Breton, bắt đầu tạo nên những tác phẩm lạ lùng như mơ. Họ muốn phản kháng thế giới duy lí thường nhật bằng...