( 05-04-2018 - 12:06 AM ) - Lượt xem: 4313
Đặc trưng của chủ nghĩa Siêu thực là những hình ảnh kì dị, nhưng không có ý biến thành không – thực. Ý nghĩa của cái tên Siêu thực là hơn cả thực (sur-real, sur trong tiếng Pháp có nghĩa là vượt trên). Breton nói phong trào này trỗi dậy từ tro tàn của chủ nghĩa Dada. Nó cũng xuất phát từ mối quan tâm đến các hoạt động của trí óc, đặc biệt là tính phi lí và vô thức, nguồn cảm hứng đến từ Sigmund Freud – nhà tâm thần học người Vienna ở thời điểm chuyển giao giữa hai thế kỉ. Ông cho rằng hầu hết những gì ta làm đều khởi phát từ ham muốn và suy tư vô thức – những điều có thể hé lộ qua các giấc mơ.
Nghệ sĩ Siêu thực tin rằng vô thức là nguồn gốc của thiên tư sáng tạo, họ vận dụng những kỹ thuật khác thường để tìm cách khai mở nó. Nhiều người thử phương pháp vẽ “tự động” (vẽ không suy nghĩ). Họ tạo nên những bức tranh lạ lùng, kiểu nguệch ngoạc, tin đây là những thứ thật sự được hình thành từ các ý nghĩ và bốc đồng vô thức. Họa sĩ Tây Ban Nha Joan Miró thậm chí còn khẳng định đã nhịn đói để khơi dậy ảo giác.
Các nghệ sĩ Siêu thực thích tìm tòi những cách kết hợp mới lạ và bất ngờ, nhìn thấy vẻ đẹp trong những hình ảnh như “cuộc tao ngộ của cái ô và chiếc máy khâu trên bàn mổ”. Họ cho rằng sự kết hợp này phản ánh cách vô thức hình thành liên tưởng và ghép nối những thứ vốn xa lạ lại với nhau – một hiện tượng đôi khi vẫn xảy ra trong mơ. Nhiều tác phẩm điêu khắc Siêu thực kì quái (các nghệ sĩ gọi là vật thể) hình thành dựa trên việc ghép đôi những vật không liên quan đến nhau.
Tương lai của tượng (The Future of Statues, 1937) của René Magritte; vẽ trên tượng thạch cao, 33 x 17 x 20 cm.
Họa sĩ Siêu thực người Bỉ René Magritte tạo nên những hình ảnh thi vị, gây xáo trộn bằng cách vẽ những thứ bình thường vào những chỗ bất thường. Ví dụ, tác phẩm Tương lai của tượng là một đầu người được bao phủ toàn bộ bằng bầu trời xanh đầy những đám mây lững lờ. Bầu trời làm cho cái đầu trở nên mơ màng và hư ảo, như thể đang tan biến vào không khí. Có lẽ sự tan biến này chính là “tương lai của tượng”, bởi theo thời gian, bức tượng rồi cũng sẽ vụn vỡ tan tành.
Cái đầu vốn là một bản sao tấm mặt nạ tử thi của hoàng đế Napoleon – bản đúc khuôn mặt được làm sau khi ông qua đời. Vì thế tác phẩm này có lẽ cũn ám chỉ sinh mệnh hữu hạn của con người. Và nó tôn vinh sức mạnh của trí tưởng tượng, một trò chơi thị giác với ý niệm về những kẻ mộng mơ “đầu óc ở trên mây”.
Sự dai dẳng của kí ức (The Persistence of Memory, 1931) của Salvador Dalí; sơn dầu trên toan, 24x33cm. Đây chỉ là một ví dụ của cái mà Dalí gọi là “những hình ảnh trá ngụy, siêu thường và yếu nhược của tính phi lí thực chất”.
Bức tranh Sự dai dẳng của kí ức của họa sĩ Siêu thực người Tây Ban Nha Salvador Dalí, mô tả một phong cảnh màu vàng mà nổi bật là những chiếc đồng hồ chảy nhão và một sinh thể núc thịt, hình thù méo mó nằm trên mặt đất. Ba chiếc đồng hồ đang tan chảy, chiếc thứ tư bị kiến bâu, như thể đang xâu xé nó. Những chiếc đồng hồ cơ khí, cứng rắn trở nên mềm nhũn và rữa nát, không còn đo được dòng chảy thời gian. Vách đá phía xa dựa trên một bờ biển có thật ở Catalonia, nơi Dalí lớn lên – nên có lẽ tên tranh có liên quan đến kí ức tuổi thơ của họa sĩ. Kiến là nỗi kinh hoàng của ông khi còn nhỏ. Còn sinh thể ở giữa thực ra là phiên bản bóp méo của chính Dalí, đôi mắt với hàng mi dài nhắm nghiền như thể đang ngủ hay đã chết, không còn ý thức, hoặc đã cạn kiệt thời gian.
Hình ảnh bí ẩn như trong mơ này khiến khung cảnh rất kì lạ. Nhưng Dalí vẽ trông thật đến mức bức tranh trông như ảnh chụp – thật ra, ông gọi tác phẩm của mình là “ảnh chụp giấc mơ được vẽ bằng tay”. Thể hiện những khung cảnh giả tưởng theo phong cách rất thực như vậy, Dalí muốn xóa nhòa ranh giới giữa tưởng tượng và thực tế. Ông nói rằng muốn những bức tranh của mình gieo rắc nỗi haong mang và “xóa bỏ hoàn toàn tính khả tín của thế giới hiện thực”.
Dalí có lẽ là người nổi tiếng nhất trong các nghệ sĩ Siêu thực. Về cuối đời, gương mặt ông nổi tiếng đến mức thư từ chỉ cần vẽ bộ ria huyền thoại của ông và chữ Espana (Tây Ban Nha) là đến thẳng tay họa sĩ.
Đến với Nghệ Thuật - Rosie Dickins
Vũ Hiển & Phạm Quỳnh Châu dịch
Nghệ thuật luôn là thứ đắt đỏ. Những bức tranh nổi tiếng thường có giá hàng triệu đôla, những tên tuổi như Vincent van Gogh đóng góp khá nhiều vào loạt tác phẩm đắt giá...
Các tác phẩm nghệ thuật thường được bán với mức giá ngất ngưởng, một sự thể khiến nhiều người thấy khó hiểu, thậm chí là tức giận. Lí giải chuyện này thật phức tạp. Nghệ thuật...
Hầu như mọi thứ đều hư hại dần theo thời gian, tranh cũng không là ngoại lệ. Chất liệu làm nên tranh có thể cong vênh, nứt rạn và thôi màu, biến đổi hoàn toàn bức tranh, thậm chí...
Chất liệu và kĩ thuật của giới họa sĩ đã thay đổi ghê gớm qua từng thế kỉ, từ những màu sắc phải kì công tự chế đến những màu sơn hiện đại bóp phẳng ra từ tuýp. Phần này sẽ...
Chân dung tự họa phổ biến trong giới nghệ sĩ ít nhất đã 500 năm nay, từ khi những tấm gương loại tốt ra đời. Nhưng hiện giờ, khi nhiếp ảnh chân dung quá phổ biến, họ không còn quan tâm đến chuyện...
Nhiều người băn khoăn liệu nhiếp ảnh có thực sự là nghệ thuật không, một phần vì nó phụ thuộc vào những quy trình hóa học hơn là kĩ thuật dùng cọ vẽ. Nhưng ảnh vẫn cần được sáng...
Theo một số nghệ sĩ và phê bình gia, đặc biệt là những nhà hoạt động nữ quyền, vai trò của phụ nữ trong nghệ thuật đã trở thành một vấn đề chính trị phiền toái và bị tảng...
Mặc dù nhiều nghệ sĩ sử dụng chất liệu và kĩ thuật chư từng xuất hiện trước đây, tác phẩm của họ vẫn thường khai thác những chủ đề từ quá khứ. Từ khoảng thế kỉ thứ 5, Cơ Đốc Giáo đã...
Nhiều tác phẩm nghệ thuật hiện đại lôi nghệ thuật ra khỏi phòng triển lãm, đến những nơi mà bình thường ta không nghĩ tới – từ nông thôn xa xôi hẻo lánh đến phố xá đông...
Tác phẩm sắp đặt Vật chất tối lạnh của nghệ sĩ người Anh Cornelia Parker là một đống những mảnh vụn treo lơ lửng bằng dây trong suốt giữa căn phòng tối. Một bóng đèn độc nhất chiếu sáng ở chính...
Với nhiều nghệ sĩ những năm 1960-70, điêu khắc và hội họa truyền thống trở nên quá hạn chế. Họ muốn làm ra những tác phẩm có thể mở rộng biên giới của khái niệm nghệ thuật – và...
Pop art lấy rất nhiều chất liệu từ văn hóa đại chúng, vì thế không ngạc nhiên khi nó thường giới thiệu những gương mặt nổi tiếng từ phim ảnh và nhạc pop. Nhưng mối quan hệ giữa nghệ sĩ và ngôi...
Bức Vệt tóe lớn nắm bắt khoảnh khắc một người nhảy xuống bể bơi xanh ngắt dưới bầu trời lung linh màu lam ngọc. Cảm hứng vẽ nên nhiều bức tranh đầy màu sắc và lí tưởng về cuộc sống...
Kỉ nguyên hậu chiến chứng kiến sự bùng nổ của hàng hóa sản xuất hàng loạt và giải trí đại chúng. Điều này khơi dậy một nền văn hóa mới được đại chúng (pop-culture). Nhiều nghệ...
Khi thế kỉ 20 dần trôi đi, cách nhìn của người ta về thành thị đã thay đổi. Nỗi hào hứng ban đầu của những nhóm như Vị lai đã bị dập tắt sau cuộc suy thoái kinh tế và hậu quả của...
Trong những năm 1930-40, một loại hình điêu khắc mới nổi lên ở Châu Âu. Đi tiên phong trong phong cách này là hai nghệ sĩ trẻ người Anh: Henry Moore và Barbara Hepwworth. Họ tạo nên những tác...
Vào những năm 1940-50, một nhóm họa sĩ New York bắt đầu gặt hái danh tiếng khắp thế giới nhờ một loại hình nghệ thuật mới, gọi là Biểu tượng Trừu tượng. Điểm chung gắn kết họ không phải một phong...
Thế chiến 2 chứng kiến rất nhiều điều khủng khiếp, từ giao tranh khốc liệt và dội bom dân thường cho đến tàn sát có hệ thống hàng triệu người trong các trại tập trung Quốc xã. Kinh hoàng và...
Suốt một thời gian dài, nghệ sĩ và chính quyền sử dụng nghệ thuật như một hình thức phản kháng hoặc tuyên truyền, cố gắng nhào nặn tư tưởng của con người. Những hình ảnh có sức thuyết...
Nhiều quốc gia cần tái thiết sau những hỗn loạn và tàn phá của Thế chiến 1. Trong những năm tiếp đó, số đông nghệ sĩ bắt đầu quan tâm đến kiến trúc và thiết kế. Kết hợp nghệ thuật với...