DO ART  Nhà giáo dục nghệ thuật người Áo Viktor Lowenfeld đã nói như thế này, "Mục tiêu của giáo dục nghệ thuật không phải là vì nghệ thuật, tạo ra sản phẩm nghệ thuật hay trải nghiệm nghệ thuật, mà là để đứa trẻ lớn lên sáng tạo, nhạy cảm hơn và áp dụng kinh nghiệm của mình có được từ nghệ thuật vào bất kỳ tình huống cuộc sống nào có thể áp dụng được." Để đạt được mục tiêu này, giáo dục nghệ thuật cần được thúc đẩy từ giai đoạn phát triển sớm của trẻ. 

Tuy nhiên, cần nhìn nhận một thực tế rằng: giáo dục nghệ thuật được nhiều nghiên cứu khoa học chỉ ra mang lại nhiều lợi ích tuyệt vời nhưng lại không được coi trọng ở các trường học chính thống. Đó cũng là 1 trong những lý do chính, tại sao trong những năm gần đây Trung Tâm Mỹ Thuật DO ART chú trọng phát triển chuỗi hệ thống chuyên đào tạo hội họa cho thiếu nhi, chúng tôi gọi là DO ART KIDS.

DO ART KIDS ra đời với sứ mệnh gì? Sự khác biệt của DO ART KIDS so với các trung tâm khác là gì? Trước khi tìm hiểu về những điều này, chúng tôi muốn bàn về “Lý thuyết đường cong nghệ thuật” trong giáo dục nghệ thuật.

1. Lý thuyết đường cong nghệ thuật

Trong cuốn sách “Art, Mind and Brain: A Cognitive Approach to Creativity (1980)/Nghệ thuật, Tâm trí và Trí não: Cách tiếp cận Nhận thức để Sáng tạo (1980)”, tác giả Howard Gardner đề cập rằng: khả năng nghệ thuật của trẻ không tăng theo tuổi tác mà thể hiện thành “đường cong hình chữ U”. Phần trên của hình chữ U biểu thị mức độ sáng tạo cao ở trẻ mẫu giáo, phần dưới ở chính giữa biểu thị giai đoạn thiếu trí tưởng tượng, sau đó là sự trỗi dậy và bùng nổ của khả năng sáng tạo. Tuy nhiên, không phải trẻ nào cũng có thể trỗi dậy khả năng sáng tạo sau đó và với một số trẻ khả năng sáng tạo nghệ thuật bị “đứng” lại và phát triển theo kiểu “hình chữ L”.

Nhóm nghiên cứu cũng chia trẻ em theo độ tuổi. Nhìn chung, trẻ từ 0 đến 5 tuổi có trạng thái nghệ thuật rất tốt nhưng dần dần có xu hướng giảm dần, khi lớn lên, yêu cầu bản thân của trẻ cũng tăng lên. Trẻ bắt đầu chú ý đến ý kiến của người khác. Khả năng nghệ thuật của trẻ ở độ tuổi từ 6 đến 11 tuổi bắt đầu suy giảm đến mức thấp. Với sự hướng dẫn phù hợp từ giáo viên hoặc người hướng dẫn, khả năng sáng tạo nghệ thuật ở trẻ sẽ trỗi dậy trở lại sau 11 tuổi.

Khi tìm hiểu về lý thuyết này trong quá trình xây dựng chương trình giáo dục nghệ thuật, DO ART chúng tôi luôn đặt ra cho mình những câu hỏi lớn: Vậy thì người giáo viên cần khơi dậy khả năng nghệ thuật ở trẻ như thế nào? Chương trình đào tạo nghệ thuật cần được thiết kế theo sự phát triển của trẻ như thế nào?

2. Sự khác biệt của DO ART KIDS so với các trung tâm mỹ thuật khác

2.1 Giáo viên dạy vẽ ở DO ART KIDS phải nắm rõ các giai đoạn phát triển của trẻ

Người giáo viên cần phải nắm rõ các giai đoạn phát triển nghệ thuật và nắm rõ đặc điểm để tránh can thiệp quá mức khiến trẻ mất hứng thú với nghệ thuật. Ví dụ, giai đoạn từ 4-7 tuổi, lứa tuổi thích khám phá thế giới hơn là kiểm soát cơ thể của chính mình. Trẻ nhận ra khả năng đại diện. Trẻ bắt đầu khám phá mối quan hệ giữa hiện thực, suy nghĩ và hội họa, đồng thời không ngừng tiếp thu những khái niệm mới nên thường xuyên thay đổi quan niệm và hình ảnh hội họa của mình. Lúc này, vẽ tranh có mục đích và là hành vi thể hiện một cách có ý thức những suy nghĩ của bản thân. Các em tiến bộ từ việc viết nguệch ngoạc những dòng đơn giản đến hình dạng sơ bộ của con người, động vật và đồ vật. Những bức vẽ mang tính biểu tượng này trông không thực tế lắm nhưng đối với trẻ em đó là sự thay đổi về chất trong tư duy.

Có nhiều cách để khơi dậy nghệ thuật nhưng các giáo viên của DO ART KIDS chúng tôi luôn tận dụng mọi cách cơ hội được trò chuyện với trẻ. Thảo luận được coi là một phần tích hợp của mọi trải nghiệm nghệ thuật. Trò chuyện, thảo luận có thể truyền cảm hứng, kích thích và thúc đẩy khả năng phản hồi phê phán cho trẻ.

2.2 DO ART KIDS luôn tạo ra một môi trường để trẻ có thể tự thể hiện

Nghệ thuật là một hình thức thể hiện bản thân của trẻ. Trẻ thể hiện bản thân qua nhiều hình thức nghệ thuật khác nhau và nhận được định nghĩa từ thế giới xung quanh. Theo đó, nghệ thuật thị giác với tư cách là một phương tiện cho phép trẻ bày tỏ suy nghĩ và cảm xúc của mình với thế giới bên ngoài. Tuy nhiên, trẻ nhỏ không có nhiều cách để đối phó với cảm xúc của mình như người lớn. Cách duy nhất để làm được điều này có thể là thông qua vẽ. 

Ở DO ART KIDS, chúng tôi dạy cách phối màu, dạy các kỹ thuật vẽ cơ bản trong hội họa, nhưng chúng tôi chỉ làm công việc hướng dẫn, lắng nghe và quan sát. Việc thể hiện nội dung theo cách nào, chọn đối tượng, đề tài nào thì chúng tôi luôn trao quyền để trẻ tự thể hiện cái cảm xúc, suy nghĩ của mình qua bức tranh.

2.3 Chú trọng xây dựng lòng tự tin qua hội họa

Một đứa trẻ tự tin chính là điều chúng ta muốn nuôi dưỡng, bởi vì với sự tự tin, trẻ em có thể vượt qua thử thách và tiến về phía trước, và nghệ thuật giáo dục trở thành một yếu tố thúc đẩy sự phát triển sự tự tin sớm của trẻ em. Thông qua việc tham gia các hoạt động khác nhau liên quan đến nghệ thuật, khả năng giao tiếp, sự tự tin và tự tin của trẻ sẽ được mở rộng. 

Để làm được điều này, trước hết DO ART KIDS hướng dẫn các giáo viên trao cơ hội cho trẻ thể hiện khả năng, những suy nghĩ và cảm xúc của mình. Khi hoàn thành một bức tranh, DO ART KIDS thường tổ chức các buổi triển lãm hoặc các buổi thuyết trình. Điều này mang lại cho trẻ cảm giác hài lòng bên trong khi trẻ trình bày tác phẩm của mình cho người khác, khi được bạn bè và người lớn công nhận và khen ngợi. 

Việc nhận được phản hồi từ bạn bè hoặc giáo viên trong quá trình thực hiện tác phẩm nghệ thuật cũng có tác động tích cực đến việc xây dựng sự tự tin của trẻ. Hơn nữa, việc đánh giá cũng là điều cần thiết trong quá trình học tập của trẻ để chúng tiếp tục khám phá và mở rộng kiến thức cũng như khả năng của mình ngoài những gì chúng có.

2.4 DO ART KIDS rất chú trọng xây dựng môi trường, cơ sở vật chất 

Nhà giáo dục Herberholz & Hanson (1985) cho rằng, việc cung cấp cho trẻ em một môi trường an toàn khuyến khích sự thử nghiệm và sáng tạo là ưu tiên hàng đầu để đảm bảo trải nghiệm nghệ thuật tích cực của trẻ. Nếu môi trường dành cho trẻ em ấm áp và bao dung, chúng sẽ vui vẻ thỏa mãn cảm xúc của mình, nảy sinh những ý tưởng mới lạ về nhiều đồ vật khác nhau và sử dụng nhiều công cụ, vật liệu khác nhau để sáng tạo nghệ thuật. Khi trẻ nhỏ tham gia vào các cơ hội nghệ thuật cho phép chúng tự do trải nghiệm và khám phá trong một môi trường “không có thất bại”, chúng sẽ không cảm thấy nhàm chán.

Đó cũng là lý do tại sao, DO ART KIDS chúng tôi luôn chú trọng tạo ra môi trường hài hòa bao gồm cả khía cạnh tâm lý và thể chất cho trẻ. DO ART KIDS không chỉ là trường học mà là “nhà” để các em luôn cảm thấy thoải mái thể hiện.

Với những chủ trương trên đây, vào ngày 16/9/2023 này, Trung Tâm Mỹ Thuật DO ART đã mở thêm 3 cơ sở mới DO ART KIDS tại quận Tân Bình thành phố Hồ Chí Minh.