DO ART Chân dung Arnolfini của nghệ sĩ Hà Lan Jan van Eyck là một trong những bức chân dung thời Phục hưng nổi tiếng nhất. Tranh vẽ Giovanni Arnolfini – một ông chủ nhà băng giàu có gốc Ý – đứng cạnh vợ trong căn nhà ở Bruges (Bỉ).
Tên: Chân dung Arnolfini (The Arnolfini Portrait)
Niên đại: 1434
Tác giả: Jan van Eyck
Chất liệu: Sơn dầu trên gỗ sồi
Kích thước: 82 x 60 cm
Màn diễn ánh sáng
Van Eyck là bậc thầy vẽ những khung cảnh giàu chi tiết và được rọi sáng tuyệt đẹp như thế này. Ông cũng là một trong những người đầu tiên sử dụng sơn dầu và có kĩ thuật dùng màu điêu luyện. Thậm chí, có những lúc Van Eyck được cho là người phát minh ra sơn dầu. Ông vẽ chồng các lớp màu trong, tạo nên những biến đổi sáng tối tinh tế. Ánh sáng chiếu rọi và định hình mọi vật trong phòng, từ chiếc đèn treo bằng đồng đến những sợi lông và thớ vải trên trang phục của nhân vật.
Y phục thời thượng
Vợ chồng Arnolfini bận y phục đắt tiền. Giovanni khoác áo choàng lông, mặc dù cây ngoài cửa sổ đang rộ hoa, cho ta biết tiết trời không lạnh lắm. Thoạt nhìn, chắc hẳn bạn sẽ tưởng vợ của Giovanni đang mang thai, những thật ra bà chỉ diện kiểu mốt nhất thời đó: váy eo cao với áo choàng vạt túm.
Tay giơ cao
Giovanni giơ một bàn tay như đang nói lời thệ ước, tay kia nắm lấy tay vợ. Vì thế, một số người cho rằng tranh vẽ cảnh lễ cưới và nhắc đến tranh với cái tên Lễ cưới của Arnolfini (The Arnolfini Wedding). Nhưng rất có thể đó chỉ là cử chỉ tỏ ý chào khách.
Chốn thiêng
Nhà Arnolfini hẳn rất mọ đạo, vì bức tranh chứa đầy những chi tiết gợi nhắc tôn giáo. Tràng hạt thủy tinh dùng để cầu nguyện treo trên tường, còn chiếc gương được trang trí bằng những cảnh mô tả cuộc đời của Chú Jesus. Trên đỉnh ghế có chạm khắc hình Thánh Margaret cùng với con rồng mà theo tích truyện, người đã đánh bại. Một ngọn nến bập bùng cháy trên chiếc đèn treo cũng có thể là gợi nhắc tới sự hiện diện của Chúa. Thậm chí đôi dép dưới đất cũng đầy ý nghĩa – thông thường, mọi người phải cởi giày dép khi bước vòa chốn thiêng.
Gương kia ngự ở trên tường
Tấm gương lồi đã tiết lộ phần bên kia của căn phòng đáng lẽ ra ta không thể lấy được. Tấm gương không chỉ phản chiếu phần lưng của cặp vợ chồng, mà còn cả hai nhân vật đang tới gần họ qua cánh cửa mở rộng. Một trong hai nhân vật có thể chính là Van Eyck, người kí tên trên tường, phía trên tấm gương. Một số người cho rằng chữ kí này nhằm ghi lại sự hiện diện của Van Eyck như một chứng nhân trong đám cưới của Arnolfini, nhưng khả năng cao là ông kí tên lên tranh chỉ để khằng định tác phẩm của mình.
Cảnh xa hoa
Căn phòng đầy ắp những đồ vật đắt tiền, thể hiện cuộc sống nhung lụa của gia đình Arnolfini. Có lẽ bạn đã nhận thấy điều đó qua chiếc đèn treo, tấm thảm, gương soi và cửa sổ kính thường chỉ có những nhà rất giàu. Ngoài ra còn có cả những trái cam, loại quả ngoại lai rất hiếm ở miền bắc châu Âu thời bấy giờ.
Khuôn mặt khôi hài
Giovanni trông khá khôi hài với mí mắt nặng nề, chiếc mũi to và cằm chẻ. Nhưng vợ ông lại mang những nét lí tưởng – trán cao, miệng nhỏ và làn da trắng nhợt, tất cả đều hợp chuẩn về sắc đẹp thế kỉ 15. Vì thế, rất có thể Van Eyck đã vẽ tôn lên nhân vật thay vì cố miêu tả dung mạo đời thực của bà.
Đến với Nghệ Thuật - Rosie Dickins
Vũ Hiển & Phạm Quỳnh Châu dịch