DO ART Thế kỉ 19 là thời của những đổi thay và biến động to lớn. Đô thị bùng nổ, các ngành công nghiệp mới không ngừng phát triển và đường sắt ra đời đã khiến cuộc sống của con người thay đổi mãi mãi. Đáp lại những điều đó, một số nghệ sĩ đã nhìn xa hơn các chủ đề nghệ thuật muôn thủa, họ tìm nguồn cảm hứng thay thế từ nhịp sống hối hả, bận rộn của chốn đô thị hiện đại.
Tụ điểm thời thượng
Xét theo nhiều khía cạnh, Paris nằm ở trung tâm của thời đại mới. Thủ đô của nước Pháp biến đổi đến chóng mặt, khi những con phố cũ chật hẹp bị phá bỏ để thay thế bằng những đại lộ thênh thang do Nam tước Haussmann thiết kế, như khung cảnh bạn thấy ngày nay. Những cửa hàng cửa hiệu, rạp hát và quán xá được xây dựng, tạo nên bối cảnh cho nhiều bức vẽ của các nghệ sĩ Pháp thời đó như Édouard Manet và Edgar Degas, những người sinh ra và lớn lên tại chính thành phố này.
Mũ và áo choàng
Trong quá trình vẽ các khung cảnh đương đại, Manet và nhiều nghệ sĩ khác chịu ảnh hưởng của thi sĩ Charles Baudelaire. Ông cổ vũ các nghệ sĩ bỏ qua quá khứ và vẽ những khung cảnh đương đại. Ông nói rằng chóp mũ cao (hiện đại) cũng thú vị chẳng kém gì áo choàng (cổ đại), nghĩa là những chủ đề hiện đại dù rất bình thường cũng đáng để khai thác, ngang với các chủ đề Cổ điển. Trong hai trang này, bạn có thể thấy vài ví dụ về một số khung cảnh thường nhật mà các nghệ sĩ chọn lựa.
Buổi hòa nhạc trong vườn Tuileries (Music in The Tuileries Gardens, 1862) của Édouard Manet; sơn dầu trên toan, 76 x 118 cm. Hãy chú ý cách một số phần của khung cảnh được hoàn thiện hơn những phần khác. Manet muốn thể hiện rằng ta luôn nhìn một số thứ rõ ràng hơn những thứ khác.
Phong cách hiện đại
Nhiều nghệ sĩ tìm kiếm phương thức mới để khắc họa những trải nghiệm của cuộc sống hiện đại. Thay vì cố tạo ra bố cục cân đối và những hình ảnh được tô vẽ trơn tru, họ cố gắng làm cho bức họa trông có vẻ ngẫu hứng. Họ thường vẽ khung cảnh từ những góc lạ, như thể ta vừa lướt mắt vụt qua, hoặc nắm bắt khoảnh khắc trong một bức ảnh chụp nhanh, và họ sử dụng những nét cọ đậm, phóng khoáng.
Ở rạp xiếc
Cô La-La tại rạp xiếc Fernando (Miss La-La at The Fernando Circus, 1879) của Edgar Degas; sơn dầu trên toan, 117 x 78 cm.
Cô La-La là một nghệ sĩ xiếc nổi tiếng thời đó. Ở bức họa này, Degas đã mô tả cô giữa lúc thực hiện một tiết mục điêu luyện phô diễn sức mạnh. Trong tiết mục này, cô treo mình bằng cách dùng răng cắn chặt một đầu dây rồi quay tròn. Bức tranh khiến ta có cảm giác như đang ngồi bên dưới, tận mắt chứng kiến cô biểu diễn. Khung cảnh được vẽ theo luật xa gần đầy kịch tính và được chiếu sáng từ dưới lên, tạo cảm giác về độ cao. Tuy vậy, Degas không vẽ bức họa tại rạp xiếc. Ông phác họa ngay tại chỗ, rồi hoàn thành bức tranh ở xưởng vẽ của mình.
Ánh sáng và hơi nước
Nhà ga Saint Lazare (Saint Lazare Station, 1877) của Claude Monet; sơn dầu trên toan, 54 x 74 cm
Khi Monet vẽ bức Nhà ga Saint Lazare, xe lửa là một phát minh vô cùng mới lạ. Đến nay, nhà ga Lazare vẫn đang hoạt động. Thời đó, nó là một trong những ga đầu tiên, đông đúc nhất tại Paris.
Monet đã dành nhiều tuần để vẽ loạt tranh về nhà ga. Nhưng dần dần ông bắt đầu thấy hứng thú với ánh sáng và màu sắc do làn hơi nước xe lửa tạo ra hơn cả các toa tàu. Monet còn kết bạn với chủ nhà ga – ông này ra lệnh cho lái tàu phun hơi nước khi Monet chuẩn bị vẽ.
Đến với Nghệ Thuật - Rosie Dickins
Vũ Hiển & Phạm Quỳnh Châu dịch
