DO ART Năm 1907, Picasso hoàn tất bức tranh mang tính thể nghiệm "Những cô nàng ở Avignon" – gây khiếp đảm cho đa số người xem. Ngay cả bạn bè của danh họa cũng thấy khó chịu với phong cách xù xì gai góc này. Vì thế Picasso cuộn tranh lại, bỏ mặc trong xưởng hàng năm trời. Nhưng cuối cùng bức tranh cũng được đem triển lãm, thoạt tiên ở Paris rồi đến New York. Ngày nay, đây là một trong những bức họa nổi tiếng nhất thế giới.
Tên: Những cô nàng ở Avignon (Les Demoisellesd’Avignon)
Niên đại: 1907
Tác giả: Pablo Picasso
Chất liệu: Sơn dầu trên toan
Kích thước: 244 x 234 cm.
Thể nghiệm nghệ thuật
Picasso vẽ bức Những cô nàng ở Avignon khi ông và Braque bắt đầu khai phá trường phái Lập thể. Họ gắng bỏ lại những ý niệm cổ điểnvề vẻ đẹp và luật xa gần. Vì thế Picasso sử dụng màu sắc sặc sỡ và đường nét lởm chởm, đặc điểm nhìn ở những góc độ kì quặc. Mọi thứ đều vỡ vụn, từ những người đàn bà đến không gian giữa họ, khiến cảnh tượng đáng lẽ ba chiều trở nên đứt gãy và phẳng lì.
Dạ nữ
Avignon là tên con phố thuộc một quận đèn đỏ ở Barcelona, nơi Picasso lớn lên. Vì thế trong bức tranh, những cô gái đó là gái làng chơi, họ đang tạo dáng để quyến rũ khách qua đường. Nhưng trông họ không hề hấp dẫn. Picasso vẽ cơ thể họ xô lệch, đầy góc cạnh, với cái nhìn trân trối hoặc mặt nạ đáng sợ, có lẽ phản ánh nỗi sợ tình dục của bản thân họa sĩ.
Dung mạo biến đổi
Những người đàn bà ở bên trái bức tranh có vẻ lấy cảm hứng từ tượng cổ Tây Ban Nha. Họ trông khác hẳn những người ở bên phải với khuôn mặt mô phỏng mặt nạ châu Phi. Sự bất đồng về phong cách khiến bức họa càng trở nên rời rạc và lộn xộn. Thật ra, ban đầu Picasso vẽ tất cả các gương mặt phụ nữ na ná như nhau. Nhưng ông bỗng nổi hứng vẽ lại hai người bên phải sau khi xem triển lãm nghệ thuật châu Phi ở Paris. Sử dụng nguồn tư liệu không – phải – phương – Tây, ông hy vọng rẽ sang hướng khác, thoát khỏi lịch sử hội họa phương Tây, để trở về với những giá trị cổ xưa và nguyên sơ hơn.
Picasso trăn trở với bố cục, thực hiện hàng trăm phác thảo. Những bản nháp ban đầu vẽ hai người đàn ông, một tay thủy thủ và một chàng sinh viên ôm quyển sách hoặc chiếc đầu lâu. Người thủy thủ có lẽ tượng trưng cho dục vọng, còn anh sinh viên tượng trưng cho kiến thức. Chiếc đầu lâu là biểu tượng cổ xưa về cái chết. Chắc Picasso đã nghĩ về một lời răn trong Kinh thánh: “Tiền công của tội lỗi là sự chết”. Nhưng cuối cùng, ông đã dẹp bỏ các nhân vật nam và chọn một bố cục ít tính tượng trưng mà mơ hồ hơn.
Xa hơn Lập thể
Picasso có lẽ là họa sĩ hiện đại nổi danh nhất – ông có sức làm việc dữ dội và đa dạng. Ông để lại một khối lượng đáng kinh ngạc, gồm khoảng 22.000 tác phẩm, từ chân dung, tranh cổ động, các bản in, minh họa, đến điêu khắc, thiết kế sân khấu về đồ sứ. Thời kì đầu, tác phẩm của ông là những bức họa màu sắc thanh nhã và hứng khởi. Giới sử gia hội họa chia chúng làm hai thời kì: Lam và Hồng, dựa vào thay đổi trong cách sử dụng màu sắc. Rồi ông thể nghiệm với trường phái Lập thể và Siêu thực. Năng lượng và tài nghệ của Picasso cho thấy ông có thể sáng tác theo bất cứ phong cách nào ông muốn.
Đến với Nghệ Thuật - Rosie Dickins
Vũ Hiển & Phạm Quỳnh Châu dịch
