DO ART Thời Phục hưng đã cho thấy sự bùng nổ đáng kinh ngạc của sức sáng tạo, đặc biệt là ở Ý, nơi rất nhiều nghệ sĩ hàng đầu sinh sống và làm việc. Những tìm tòi của họ tác động sâu sắc đến hội họa. Các nghệ sĩ Phục hưng lấy cảm hứng từ thời kì Cổ điển, nhưng họ lại chưa từng tận mắt chiêm ngưỡng bất kì bức họa Cổ điển nào mà chỉ có thể nghiền ngẫm các thư tịch và tượng cổ.
Đức mẹ Đồng trinh và Chúa hài đồng (The Virgin and Child, 1426) của Tommaso di Giovanni, nghệ danh là Masaccio; màu keo trứng trên gỗ dương, 136 x 73cm.
Thật như cuộc sống
Các họa sĩ Phục hưng đã đọc ghi chép do các tác giả thời kì Cổ điển viết về giá trị của nghệ thuật tả thực. Bởi vậy, họ bắt đầu nghiên cứu về thị giác (khoa học về tầm nhìn) và luật xa gần, để có thể tạo ra những bức vẽ chính xác và thuyết phục. Thậm chí có người còn mổ xẻ tử thi để tìm hiểu thêm về giải phẫu.
Vẽ có sách
Năm 1436, nhà văn Leon Battista Alberti đã xuất bản một cuốn sách có tựa đề Bàn về hội họa (On Painting). Sách mô tả cách vận dụng ánh sáng, màu sắc và luật xa gần, giúp các họa sĩ vẽ nên những bức tranh giống thật hơn. Để tạo ra cuốn sách, hẳn tác giả đã phải dày công nghiên cứu, đặc biệt là toán học (để tính phối cảnh). Cuốn sách của Alberti có ảnh hưởng sâu rộng. Khi các nghệ sĩ áp dụng kĩ thuật ông đưa ra, công chúng bắt đầu coi nghệ sĩ như những trí thức giàu sáng tạo hơn là thợ thủ công lành nghề theo cách nghĩ trước đây.
Nhìn theo 3D
Từ thời kì Cổ điển, các họa sĩ đã dùng luật xa gần để tạo ra ấn tượng về không gian ba chiều trên một mặt phẳng. Chẳng hạn, họa sĩ La Mã vẽ các vật ở xa trông nhỏ hơn. Nhưng suốt thời Phục hưng, các nghệ sĩ đã phát triển một bộ quy tắc giúp xây dựng toàn bộ khung cảnh theo luật xa gần nhất quán, như thể mọi vật đều được quan sát từ cùng một điểm nhìn. Quy tắc này khiến các ảo ảnh về không gian trở nên chân thực hơn rất nhiều.
Lễ truyền tin (The Annunciation, 1486) của Carlo Crivelli; màu keo trứng và sơn dầu trên gỗ, về sau được chuyển sang toan, 207 x 147 cm. Bức họa này đã chỉ rõ cách áp dụng luật xa gần. Tranh mang tới cảm giác như ta đang nhìn qua cửa sổ chứ không phải một mặt phẳng được tô vẽ.
Nghệ thuật ở Florence
Phong trào Phục hưng lan tỏa khắp châu Âu, nhưng những quán quân đầu tiên của phong trào này là của người Ý. Nhiều tên tuổi đã tạo dựng thành công tại Florence, một thành bang độc lập và giàu có thời bấy giờ. Trong số đó có danh họa Masaccio, kiến trúc sư Filippo Brunelleschi và tiếp đó là Leonardo da Vinci và Michelangelo Buonarroti.
Trận chiến San Romano (The Battle of San Romano, những năm 1450) của nghệ sĩ thành Florence Paolo Uccello, màu keo trứng tên gỗ dương, 182 x 320 cm.
Bức họa này nhằm ca ngợi thành Florence, từng được treo tại một lâu đài nhà Medici. Tranh mô tả cuộc chiến giữa các đội quân của xứ Florence (bên trái) và Siena. Trận chiến diễn ra năm 1432, thực tế chỉ là cuộc giao tranh nhỏ, không phải trận chiến vĩ đại như trong tranh. Người ta đồn rằng Uccello đã phải thức cả đêm để vẽ phối cảnh. Ông không chỉ muốn vẽ ra một bức tranh sống động, mà còn phải êm mắt. Vì thế, trong tranh không có máu, còn những cây thương gẫy cùng những xác chết gần như được sắp đặt gọn trên một nền đất hồng phẳng phiu.
Nhà bảo trợ nghệ thuật
Phần lớn các nghệ sĩ thời Phục hưng đều làm việc cho các nhà bảo trợ - những tổ chức hoặc cá nhân giàu có sẵn sàng đặt làm và chi trả cho các tác phẩm nghệ thuật. Có lẽ nhà bảo trợ quan trọng nhất của thời kỳ này là gia tộc, Medici. Vốn là chủ nhà băng đầy quyền thế ở Florence, họ đã mua nhiều tác phẩm để trang hoàng lâu đài và phô trương sự giàu sang của mình.
Đến với Nghệ Thuật - Rosie Dickins
Vũ Hiển & Phạm Quỳnh Châu dịch
