DO ART Thế kỉ 18 là giai đoạn quan trọng đối với nền hội họa Anh. Mọi người bắt đầu mua tác phẩm của các nghệ sĩ và các hội nhóm nghệ thuật được thành lập, gồm cả Viện hàn lâm Hoàng gia (Royal Academy of Arts) vào năm 1768. Các hội nhóm này hỗ trợ nghệ sĩ học tập, triển lãm và bán nghệ phẩm cho đông đảo công chúng, cho dù còn khá nhiều nghệ sĩ vẫn kiếm sống nhờ vẽ tranh cho các nhà bảo trợ thuộc giới thượng lưu giàu có. Mặc dù vậy, vẫn có một thị trường tranh châm biếm, chỉ trích xã hội thượng lưu.
Ông bà Andrews (Mr. and Mrs Andrews, 1750) của Thomas Gainsborough; sơn dầu trên toan, 70 x 119 cm. Gainsborough vốn thích vẽ phong cảnh, các bức chân dung của ông cũng thường lồng ghép thêm cảnh vật.
Đối thủ trong nghệ thuật
Những họa sĩ vẽ chân dung hàng đầu thời đó là Thomas Gainsborough và Joshua Reynolds. Cả hai đều là thành viên của Viện hàn lâm Hoàng Gia, đồng thời là đối thủ trong hội hoa. Dù phong cách vẽ có nhiều khác biệt, nhưng họ vẫn tôn trọng tác phẩm của nhau.
Reynolds học về nghệ thuật Cổ điển và bố cục trong các tác phẩm của ông thường dựa vào những gì mà ông học được từ đây. Ông bắt đầu một tác phẩm với những bức phác họa cẩn thận và dành rất nhiều thời gian thử nghiệm các hiệu ứng thuốc màu khác nhau. Thậm chí, ông còn thử kết hợp màu với sáp ong và giấm để tạo kết cấu bề mặt. Ngược lại, Gainsborough vẽ tranh kiểu ngẫu hứng, sinh động và phát triển một phong cách đậm nét cá nhân hơn.
Gia sản và hôn nhân
Bức Ông bà Andrews của Gainsborough khắc họa hình ảnh một cặp đôi mới cưới ở hạt Suffolk (Anh). Robert Andrews – một chủ đất giàu có đang tự hào thăm thú điền trang của mình. Vợ ông là bà Frances ngồi bên cạnh, bận trang phục hợp thời với chân váy xòe rộng. Khoảng trống trong lòng bà có lẽ để về sau sẽ vẽ thêm một cuốn sách hoặc con thú. Cảnh vật xung quanh thể hiện cơ ngơi của Robert, và cuộc hôn nhân này càng làm phong phú thêm gia tài ấy. Vào thời đó, cưới xin vì tiền bạc trong giới thượng lưu không phải là chuyện hiếm.
Người lính chiến
Khi vẽ người, Reynolds không chỉ muốn khắc họa diện mạo bên ngoài mà còn muốn làm cho bức tranh mang tầm vóc lớn lao và trang nghiêm để người xem nhìn nhận sự việc một cách nghiêm túc. Chính vì vậy, Reynolds thường vẽ trên những tấm toan khổng lồ và tranh mang hơi hướng Cổ điển. Ví dụ như tư thế của Đại tá Banastre Tarleton được sao chép từ bức tượng một vị thần Hy Lạp cổ đại.
Đại tá Banastre Tarleton (colonel banastre tarleton, 1782) của Joshua Reynolds; sơn dầu trên toan, 236 x 145 cm. Hãy chú ý tới chiếc áo chẽn xanh lục Tarleton mặc. Đó là quân phục của sư đoàn kị binh có tên Ngựa Xanh Tarleton.
Đại tá Tarleton đã đặt vẽ bức chân dung này sau thời gian chiến đấu trong cuộc chiến giành độc lập củ Hoa Kì. Bức họa miêu tả ông giữa chiến trường, quay lưng lại đám khói từ khẩu thần công. Dáng đứng này cho phép Reynolds che bớt bàn tay của Tarleton, vài ngón đã không còn sau cuộc chiến. Tuy trong bức vẽ, dáng vẻ của Tarleton thật hùng dũng, nhưng thực ra, binh nghiệp của ông không vẻ vang cho lắm. Vài người cho rằng Reynolds đã lén ám chỉ về điều đó trong bức chân dung này: giữa đống đổ nát ở nền tranh, một khẩu đại bác nhắm thẳng vào lưng của Tarleton.
Bày trò giễu nhại
Vụ dàn xếp đám cưới (The Marriage Settlement, khoảng 1743) của William Hogarth; sơn dầu trên toan, 91 x 70 cm. Đây là một bức thuộc bộ tranh Hôn nhân hợp thời (Fashionable Marriage). Hình ảnh đầu quái vật hiện lên lờ mờ trong khung tranh hình ôvan phía trên đôi trẻ ám chỉ những trắc trở chực chờ trước mắt. Phần còn lại của bộ tranh cũng minh họa cho kết cục thê thảm của cuộc hôn nhân này.
Bức Vụ dàn xếp đám cưới của William Hogarth chế giễu xã hội thượng lưu cùng thông lệ hôn nhân đổi lấy tiền tài hay địa vị. Không giống tranh của Reynolds hay Gainsborough, bức họa này ban đầu được vẽ để làm nguyên mẫu cho bản khắc (sau đó được in hàng loạt để bán cho đông đảo công chúng). Bức họa mô tả cảnh dàn xếp đám cưới giữa con trai vị bá tước khánh kiệt và con gái của một lái buôn giàu có. Hai ông bố đang bận bịu giao kèo bên đống tiền vàng và bức vẽ cây phả hệ. Cặp đôi trẻ tuổi đợi chờ trong vô vọng, tuy họ ngồi sát cạnh nhưng quay lưng lại với nhau. Họ bị ép buộc trong cuộc hôn nhân này, giống như đám chó bị xích ở góc bức họa.
Đến với Nghệ Thuật - Rosie Dickins
Vũ Hiển & Phạm Quỳnh Châu dịch